Sinds een paar maanden kunnen Uber-gebruikers in de Verenigde Staten bij het aanvragen van een rit in de app aangeven dat ze liever hebben dat de chauffeur haar of zijn mond houdt. Deze ‘Quiet Mode’ werd met open armen ontvangen. Op social media verschenen al snel vragen over wanneer deze functie in andere landen verschijnt. Zelfs de chauffeurs bleken enthousiast, aldus Ubers productmanager Aydin Ghajar. Ook zij zitten dus helemaal niet per se op gebabbel te wachten.

Smalltalk. Praten over koetjes en kalfjes, sommigen zijn er een ster in, anderen ruimen nog liever het archief op dan dat ze een netwerkborrel vol onbekenden bezoeken – ondanks de open bar. Terwijl het alternatief dikwijls nóg ongemakkelijker is. In een essay uit 1923  schreef de Poolse antropoloog Bronislaw Malinowski over de onverdraaglijke stiltes in het bijzijn van een ander en hoe hij dan toch verkoos iets als het weerbericht te bespreken. Het viel hem op dat een groot deel van de gesprekken die we gedurende de dag hebben ook helemaal niet bedoeld zijn om informatie over te brengen, maar eerder dienen als versterking van een onderlinge persoonlijke band. Als mens vormt sociaal contact namelijk een groot onderdeel van ons geluk en welzijn, zelfs als je een ultieme introvert bent. (Coaching stress en burnout)

STILTECOUPÉ

Een grappig voorbeeld hiervan is een experiment  van de Amerikaanse psycholoog Nicholas Epley. Aan willekeurige reizigers in de trein van en naar Chicago vroeg hij wat hen het fijnst leek: een ritje in de stiltecoupé waar niemand hen stoorde, of in een coupé waar ze een praatje konden maken? Vrijwel iedereen zei: de stiltecoupé natuurlijk! Maar de praktijk wees het tegenovergestelde uit: mensen die hadden zitten praten tijdens hun rit voelden zich na afloop steevast beter dan de mensen die de afstand hadden afgelegd zonder contact met anderen. Toen Epley het experiment in bussen en taxi’s herhaalde, kwam daar hetzelfde resultaat uit.

Inmiddels zijn sociologen erover uit dat de gesprekken ‘tussen de bedrijven door’ meer behelzen dan alleen het opvullen van stiltes, die overigens ook in lang niet alle culturen als vervelend worden ervaren. De gesprekken over koetjes en kalfjes dragen bij aan onze sociale rol binnen de wereld waarin we leven, ze zeggen iets over wie we zijn. Ga maar na: smalltalk met je buurman is heel anders dan met je huisarts, wat weer heel anders kan zijn dan met je leidinggevende. Smalltalk is in feite de sociale stof waarop we ons dagelijks leven borduren.

Juist omdat het niet letterlijk ergens om gaat, kun je het gebruiken om de wat heftiger onderwerpen mee af te wisselen, zo schrijven ondernemer Liz Luyben en communicatiedeskundige Iris Posthouwer in hun recent verschenen boek Smalltalk Survival. ‘Stroeve gesprekken trek je met een beetje smalltalk weer vlot. Zoek een manier om zwaarte met lichtheid af te wisselen: maak een opmerking over de koffie, meld iets triviaals over jezelf, stel een vraag over de laptophoes van je gesprekspartner, en haal zo de scherpe kantjes van een moeizaam gesprek.’ (Coaching stress en burnout)

Maar een nietszeggende woordenwisseling die te lang doorgaat, daar heeft niemand wat aan. Hoe rond je dat nou op een chique manier af, zonder dat je gesprekspartner achterblijft met een rotgevoel – over zichzelf of over jou? Luyben en Posthouwer bedachten een elegante exit in vijf stappen:

Stap 1: Zoek een natuurlijk moment voor de knip

Wees bedachtzaam op natuurlijke pauzes, namelijk de momenten dat de ander iets zegt als ‘dus ja…’ of ‘hoe dan ook…’, of bijvoorbeeld een slok te drinken neemt of even wegkijkt. Dat is wanneer je heel organisch kunt inbreken. Als niks van dit alles gebeurt kun je zelf het heft in handen nemen: ‘Ik ga je even onderbreken hoor!’

Stap 2. Vat het gesprek afrondend samen

Spreek in één zin uit wat de essentie is van wat de ander vertelde, of je reactie daarop:
• ‘Dus het is pittiger dan u had verwacht, als ik het zo hoor’;
• ‘Dat klinkt als een lot uit de loterij’;
• ‘Dus je hebt ze om weten te krijgen, wat goed om te horen’.
Belangrijk is dat je dit als een duidelijk statement brengt zonder afwachtend of op vragende toon te eindigen, anders vormt dit juist een uitnodiging voor de ander om door te gaan. (Coaching stress en burnout)

Stap 3. Zeg simpelweg wat je nu gaat doen

Maar doe er niet ingewikkeld over, het is geen excuus. Je kunt eventueel ook verwijzen naar het ongetwijfeld drukke schema van de ander. Als je er een retorische vraag van maakt, zoals ‘Vind je het goed als ik weer verder ga met dit project?’ zorg je ervoor dat de ander jou toestemming geeft en zich onbewust niet afgewezen voelt.

Stap 4. Zeg iets aardigs (coaching stress en burnout)